برداشت خاک از معادن

انتخاب خاک مستلزم شناخت بالای این پدیده طبیعی می باشد که با تحقیق و تجربه به دست می آید. خاک اصلی ترین مواد اولیه در ساخت و تولید آجر می باشدو این مجموعه خاک مورد نیاز خود را با دقت و حساسیت بالا از معادن واقع در منطقه خاتون‌آباد تامین می‌کند که برای ساخت آجر بسیار مناسب بوده و یکی از ویژگی‌های بارز این خاک، حد بسیار پایین نمک در آن می‌باشد.نمک‌های موجود درخاک معمولا سولفات کلسیم، منیزیم و یا سدیم هستند. 

کارخانه آجر عظیمی افتخار می‌کند که خاک مورد استفاده خود را از معادنی تهیه می‌کند که نمونه‌برداری و آزمایش ‌شده هستند و میزان پارامترها و عناصر موجود درخاک مشخص می‌باشد. علاوه بر بحث میزان نمکُ، بافت خاک نیز حائز اهمیت است. بافت خاک می‌تواند شنی، رسی، سلیت و یا لومی باشد و عبارت است از ۳ عدد که جمع آنها ۱۰۰٪ می شود.  میزان آنها در انتخاب خاک با توجه به استفاده (مصارف کشاورزیُ، تولید آجر و...) بسیار مهم است.

انباشت خاک

این مجموعه خاک تهیه شده از معدن را در فضای ۳ هزار متر مربعی دپو می‌کند و خاک با بافت‌های متفاوت در محل‌های جداگانه انباشت می‌کند.

جابجایی و مخلوط کردن خاک

یکی از مراحل بسیار مهم مخلوط کردن انواع بافت‌های خاک می‌باشدکه با دقت بسیار بالا و میزان مشخص ترکیب می‌شوند. این جابجایی و مخلوط کردن خاک از طرفی موجب بالا رفتن کیفیت خاک می شود و از طرفی حکم شخم زدن در کشاورزی را دارد و به بهبود کیفیت خاک کمک می‌کند.

آسیاب خاک
خاک برداشت شده از معدن در دانه های ریز و درشتی هستند که یا به صورت طبیعی و یا در اثر برداشت و جابجایی و فشرده شدن خاک ایجاد می شود. 

آسیاب کردن خاک کمک می‌کند تا این دانه‌های ریز و درشت و بهم چسبیده خاک همانند پودر شوند.

سرند خاک

در انتخاب خاک یک معیار بسیار مهم دیگر نیز وجود دارد و آن میزان و اندازه سنگ موجود درخاک می باشد. قابل توجه است که عدم وجود سنگ در خاک امری اجتناب ناپذیر است. بنابراین مرحله بسیار مهم در تولید آجر غربال و سرند خاک و جداسازی سنگ‌های ریز و درشت آن می‌باشد. در صورتی که به هر دلیل سنگی دارد خشت شود و آن خشت پخته و به آجر تبدیل شود. 

با جذب آب رطوبت پس از مدتی آن سنگ پخته شده در آجر که معمولا از جنس آهک می باشد شکفته شده و قسمتی از سطح آجر را هم با خود بلند می‌کند. اگر سنگ درشتی باشد با ایجاد ترک بزرگی حتی می‌تواند آجر را کاملا بشکند و نابود کند که به این پدیده آلوئک زدن گفته می شود.

آبخوره‌ی آماده شده

خاک آسیاب و سرند شده در نهایت توسط نیروی انسانی به شکل یک حوض در می آید و داخل آن از آب پر می‌شود تا زمانیکه تمام ذرات آب آرام آرام خیس بکشد.  لازم به ذکر است در این مرحله نباید عجله کرد و خاک باید به صورت طبیعی با آب ترکیب شود. همانطور که ترکیبات خاک مهم است نبود نمک در آب هم به همان اندازه اهمیت دارد.

عمل‌آوری گل

در این مرحله گل خمیری شکل توسط نیروی انسانی به سمتی دیگر با شتاب پرتاب می شودبه گونه‌ای که نفوذ هوا به کمترین حالت برسد. این کار مهم ترین قسمت عملیات فرآوری و عمل‌آوری گل به شمار می‌رود که ۳ الی ۴ روز طول می‌کشد.

انتقال به محل خشت‌زنی

گل عمل‌ آمده توسط نیروی انسانی به محل خشت زنی انتقال می‌یابد.

زدن دور گل

آخرین مرحله از عمل آوری گل دورزنی می‌باشد. در این مرحله یک یا دو نفر دور گل را برداشته و به مرکز آن پرتاب می‌کنند. این عمل ۷ الی ۸ دور صورت می‌گیرد تا گل کاملا همگن و اصطلاحا کره‌ای شود.

چونه‌گیری 

هر دو بخش چونه‌گیری و قالب‌گیری می‌تواند توسط یک شخص صورت گیرد. اما گاها برای افزایش سرعت و راندمان یک شخص گل را چونه می‌کند و یک شخص گل چونه شده را قالب گیری می کند. چونه‌گیری به معنای تقسیم گل به اندازه‌های مساوی می‌باشد. 

واکوب و جمع‌آوری

چونه‌های قالب‌گیری شده که خشت نام دارد با گذشت چند روز در زمستان و یک روز در تابستان به حالت نیمه خشک می‌رسند یا به اصطلاح قوام پیدا می‌کند. 

در این زمان باید خشت‌ها را واکوب کرد و سپس در دسته‌های منظمی چیده می‌شوند. واکوب کردن به معنای گونیا کردن و رفع ایرادات خشت می‌باشد که بسیار مهم بوده و مورد توجه معماران عزیز می‌باشد.

چیدن درکوره

پس از خشک شدن خشت‌ها به کوره انتقال می‌یابند و توسط افراد کوره‌چین با دقت و طبق اولویت در کوره چیده می‌شوند به گونه‌ای که خشت‌ّای بزرگتر در پایین و خشت‌های ظریف تر در بالای کوره چیده می‌شوند. علاوه بر میزان تحمل وزنُ، نوع رنگ نهایی نیز در بالا و پایین چیدن خشت‌ها اهمیت دارد.